Widzieć niewidzialne. Przekazy podprogowe Patryka Chrzana.

Przekazy podprogowe Patryka Chrzana to książka, która niedawno znalazła się w mojej biblioteczce i jednocześnie debiut młodego poety. Tomik ten jest Nagrodą Główną szóstej edycji Konkursu Poetyckiego 2013, ufundowaną przez organizatora Miejską i Powiatową Bibliotekę Publiczną w Będzinie. Dużo dzieje się w tych wierszach. Już sam tytuł jest wieloznaczny. Przekaz jest zazwyczaj kojarzony z blankietem pocztowym bądź bankowym przeznaczonym do wypisania przez kogoś przesyłki. Często może kojarzyć się również z tekstem pisanym, dziełem sztuki, które są źródłem wiedzy o przeszłości. Wiedza ta jest często zawarta w jakiś źródła archiwalnych albo przekazywana ustnie, jak średniowieczne piosenki bardów z pokolenia na pokolenie. Natomiast, słówko podprogowe, kojarzy mi się z jedną z odmian percepcji – percepcją podprogową.
Wiersze Patryka Chrzana są jednocześnie przekazem i percepcją. Obraz tworzony przez dąbrowskiego autora oddziałują na mózg człowieka bez możliwości, albo raczej świadomości ich spostrzegania. Patryk Chrzan potrafi doskonale manipulować psychiką potencjalnego czytelnika. Ta siła przekazów podprogowych jest dość dobrze widoczna w wierszach pt.: niedojrzałość, sondowanie drugiego dna – czerwiec 83, domykanie drzwi – maj 87, stypa. Poeta manipuluje naszym zachowaniem stosując w nich symbolikę klaustrofobiczną, jak np. w wierszu przestrzenna klaustrofobia (s. 42), gdzie pisze: z czym do mnie piszesz, poetko z dowodem/ tożsamości świeższym, niż mój ostatni tekst./ to autobiograficzny list, czy może już wersy/ułożone według klucza trafiającego idealnie,/do zamków z pozoru nie do zdobycia?//piszesz, czy przemawiasz? na pewno nie krzyczysz,/bo wam szeptać nakazano, ale nie czekać. teraz dojrzewa się szybciej, choć owoce marniejsze/ z krótszym terminem, chyba że chemia i fizyka//wysokich ciśnień na pierwszy plan/lub chociaż za plecami.
Jak widać, bodźcami do tego typu refleksji, przysłużyły się poecie, nie tylko własne teksty, pisane dość dawno, ale także reminescencje, kremy młodości, litry kawy, papierosy, życie słonia, muszki owocowej, pokarm w formie odłamków słów, mieszkanie pełne przeciągów, porcelanowe korytarze. Bodźcami do napisania tych wierszy stały się również biografie zwykłych ludzi, rzeczy widzialne – opłukiwanie stóp, wynoszenie zmarłych, wychodzenie z siebie i z czasu, dziewczynka, która jest epilogiem; rzeczy niewidzialne – nadzieje jak wolno stygnące emocje, śmierć rześka jak wróbelek.
Obok poezji Pawła Łęczuka, Sławomira Płatka, Kacpra Płusy, ta poezja wydaje się być znacznie dojrzalsza i bardziej wyostrzona na wszelkie bodźce wzrokowe i słuchowe. Patryk Chrzan przekazuje w tych wierszach ulotność tego świata, wszystkie ważne wydarzenia, zapamiętane z przeszłości mniejsze tygodnie. Wydaje się, że przeszłość jest dla tego poety rzeczywistością i wolno w nią wkroczyć, nawet po kilka razy dziennie. Te wiersze hipnotyzują i pozwalają pobiec biegiem na skraj w kwiecień 1986 roku. Zrzucić pierwsze skóry, przejść przez pierwszą zmianę czasu, spłynąć po udach kroplą.
Przekazy podprogowe Patryka Chrzana, można zaliczyć do późnych debiutów, ale jest do debiut, jak najbardziej udany. Ma w sobie to, coś, co wywołuje kilkumiesięczną bezsenność. Nie pozwala przejść obojętnie wobec śmierci, która jest jabłkiem w czerwonej sukience, chińskiej dziewczynki mającej urodziny, obok rachitycznych traw. Wydaje się, że wszystko spełnia tu swoją określoną, nadrzędną rolę. Patryk Chrzan stworzył siebie z tych wszystkich widzianych i niewidzialnych rzeczy. Stworzył siebie innego. Bardziej ironicznego.
Część odbieranych przez poetę bodźców jest też w pewnym sensie ostrzeżeniem przed zbliżającym się zagrożeniem. Wydaje mi się jednak, że Patryk Chrzan przekracza te niebezpieczeństwa w swoim umyśle. Nie daje się zwieść obłudnemu nurtowi, jezsusom znalezionym w jajkach, inkwizycjom słowa. Poeta na pewien sposób przetwarza i afirmuje podprogowo ten świat.
Poeta zdaje sobie sprawę z tego, że przez całe swoje życie zmieniał się, nie tylko zewnętrznie, ale także i wewnętrznie a dziś pomaga zmieniać się potencjalnym czytelnikom, którzy nie mają czasu codziennie tych afirmacji podprogowych doświadczać.

Patryk Chrzan, Przekazy Podprogowe, Wydawnictwo internetowe e-bookowo/ MiPBP w Będzinie, Będzin 2013